Ds. Leendert Overduin

Ds. Leendert Overduin en het georganiseerde verzet in Enschede

Ds. Leendert Overduin (1900–1976) begon vanaf 1941 met het actief helpen van Joodse burgers in Twente en omgeving om onder te duiken. Na de schokkende Mauthausen-razzia in september 1941, waarbij meer dan honderd Joodse mannen uit Enschede werden gedeporteerd en binnen twee maanden vermoord, besloot Overduin in actie te komen. Hij begon adressen te zoeken waar Joden konden onderduiken, regelde discreet onderdak, vervoer en financiële ondersteuning voor deze onderduikoperaties.

Zijn werk leidde tot de oprichting van een van de eerste lokale verzetsnetwerken in Nederland — zonder dat hij zich daar aanvankelijk van bewust was. Hij bouwde een betrouwbare kring van vertrouwelingen op die Joden hielpen ontsnappen aan deportatie. Dankzij deze structuur overleefden honderden Joden uit de regio Twente de oorlog.

Zijn neef, Gerrit Overduin, beschreef hem als een bezield predikant uit een vrijzinnige gereformeerde familie uit Leiden. Leendert hoorde bij de 'Gereformeerden in Hersteld Verband' en werd gedreven door zijn overtuiging om medemensen te helpen — ongeacht geloof of achtergrond. Volgens schattingen heeft hij tijdens de oorlog ongeveer duizend Joodse mensen gered.

Ook na de oorlog toonde hij medemenselijkheid: hij zette zich in voor kinderen van NSB’ers (Nederlandse collaborateurs), wat hem niet door alle Joodse overlevenden in dank werd afgenomen. Toch weerspiegelt dit zijn onwrikbare geloof in verzoening en naastenliefde.

In december 2000 werd in de Grote Kerk aan de Oude Markt in Enschede een gedenksteen geplaatst als eerbetoon aan zijn moed, geloof en doorzettingsvermogen. Ds. Overduin wordt vandaag herinnerd als een van de heldhaftigste figuren uit het lokale verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.